هملت و کاخ اش

اولین بار نسخه ی سینمایی هملت ساخته ی گریگوری کوزینتسف را در سینما عصرجدید دیدم. یادم هست در صحنه هایی از فیلم دچار حس خفگی شده بودم و نفسم در نمی آمد. فضای فیلم و دیالوگها مرا گرفته بود و این حالت را در هر چهار باری که فیلم را در سینما دیدم تجربه کردم. نمایشنامه ی شکسپیر را بارها خوانده ام و هر بار مثل بار قبل لذت برده ام. کلاً هملت را بیشتر از بقیه ی آثارش دوست دارم - البته در کنار شاهکار دیگرش مکبث. و اولین بار که به کاخ هملت در شهر هلسینیور یا همان السینور در دانمارک قدم گذاشتم همان حس خفقان باز سراغم آمد. در کاخ که قدم می زنی صحنه های فیلم در نظرت می آید و می بینی آن کاخ چقدر به اصل شبیه است - یا شاید هم تو می خواهی آن را شبیه ببینی. در کناره های قصر که مشرف به دریاست به یاد دیدار هملت با روح پدرش می افتی، در اتاق خواب شاه به یاد گفت و گوی گرترود با کلادیوس، در اتاقی دیگرکه پرده ای بلند دارد می گویی: همین جا بود که هملت با شمشیر پولونیوس را کشت تا اولین قدم را در راه ویرانی محبوبش افیلیا بردارد. و در پای پله ها به یاد حرفهای جذاب و پرایهام او با افیلیا می افتی. ار از اطرافیان می شنوی که کاخ هملت نازنین شبها ماوای جوانان مست و عربده کش دانمارکی و سوئدی شده . البته آن مست ها روی در و دیوار یادگاری نکنده اند! پادشاهی دانمارک با هفتصد سال سابقه قدیمی ترین پادشاهی اروپاست اما شاید ماندگارترین شخصیت تاریخی آنها در اذهان مردم دنیا همین پرنس هملت باشد که به لطف شکسپیر کبیر زندگی اش طوری دراماتیزه شده که به نظر میرسد از همتای واقعی خود بسیار جذابتر است. در جایی از نمایشنامه ی او هملت خطاب به یار صمیمی اش هوراشیو
می گوید

قیصر بزرگ مرد و به خاک مبدل شد
و شاید گل او سوراخی را مسدود کرده باشد
تا راه باد منحرف شود
دریغا! آن خاکی که
جهان و جهانیان را از خود مرعوب کرده بود
اینک وصله ی دیواری شده است
تا سد راه زمستان باشد

سپس به یاد این رباعی خیام می افتی که

این کوزه چو من عاشق زاری بوده ست
در بند رخ و زلف نگاری بوده ست
این دسته که بر گردن او می بینی
دستی است که بر گردن یاری بوده ست

(شعر از ترجمه ی مسعود فرزاد است)